Renaissance architectuur van de twaalfde eeuw

De renaissance (architectuur) van de twaalfde eeuw was een culturele bloeiperiode tijdens de hoge middeleeuwen die gekenmerkt werd door veranderingen op velerlei gebied. Sociale, politieke en economische transformaties gingen samen met een intellectuele en artistieke heropleving, die sommige historici beschouwen als een nieuwe bloeitijd van de klassieke cultuur. Zowel de Karolingische renaissance als de renaissance van de twaalfde eeuw kunnen worden gezien als een voorafspiegeling van de Italiaanse renaissance.

Historiografie

De Amerikaanse kunsthistoricus Charles Homer Haskins was de eerste die over deze periode als een 'renaissance' schreef, die volgens hem een aanvang nam omstreeks 1070. In 1927 schreef hij: "... de 12e eeuw in Europa was in veel opzichten een periode van her-nieuwde levenskracht. Dit tijdperk van de kruistochten, de ontwikkeling van de steden en de vroegste bureaucratische staten van het westen beleefde het hoogtepunt van de romaanse kunst en het begin van de gotiek, het verschijnen van literatuur in de volkstaal, de herleving van de Latijnse klassieken, de Latijnse poëzie en de Romeinse wet, de her-ontdekking van de Griekse wetenschap met zijn Arabische toevoegingen, de Griekse filosofie, en de eerste universiteiten van Europa. De 12e eeuw zette zijn stempel op het hoger onderwijs, op de scholastieke filosofie, op de Europese wetgeving, op architectuur en beeldhouwkunst, op Latijn en op poëzie in de volkstaal..."[1]

Architectuur

Frankrijk was het land waar in de 12e eeuw de zogenaamde Cisterciënzerstijl tot ont-wikkeling kwam (o.a. abdijen van Cîteaux, Clairvaux, Pontigny en Fontenay), om zich van daaruit over heel Europa te verspreiden. De herbouw van de Kathedraal van Saint-Denis door Abt Suger in de eerste helft van de 12e eeuw wordt gezien als het begin van de gotische stijl. In Zuid- en Midden-Frankrijk zijn een groot aantal romaanse kerken bewaard gebleven, waaronder de abdij van Moissac, de Abdij van Conques, de kathedralen van Angoulême en Le Puy, de Kathedraal van Autun, de Basiliek van Vézelay en de Basiliek van Toulouse.

In Sicilië, waar de invloed van de Arabisch-islamitische cultuur zeer sterk was, zijn de bekendste kathedralen die van Messina, Salerno en Monreale, de Kathedraal van Palermo, de San-Cataldokerk en de paltskapel van het Palazzo dei Normanni in Palermo.

In de Duitse kerkenbouw is een sterke invloed vanuit Noord-Italië (Como, Pavia) aanwijs-baar in onder andere de Dom van Mainz, de Dom van Spiers, de Dom van Worms en het Munster van Bonn. Verder naar het noorden zijn de twaalf romaanse kerken van de stad Keulen beroemd: St. Severin, St. Maria Lyskirchen, Basilika St. Andreas, St. Aposteln, St. Gereon, St. Ursula, St. Pantaleon, St. Maria im Kapitol, Groß St. Martin, St. Georg, St. Kuni-bert en St. Cäecilia.

Ook het vlak bij Keulen gelegen prinsbisdom Luik was een belangrijk cultuurcentrum in de 12e eeuw. Van de vele romaanse kerken in het Maasland kunnen genoemd worden: de Sint-Bartholomeüskerk in Luik, de Sint-Gertrudiskerk in Nijvel, de abdijkerk van Rolduc (bij Kerkrade) en de Sint-Servaas- en Onze-Lieve-Vrouwebasiliek in Maastricht.

Veel gebouwen uit de 12e eeuw zijn verloren gegaan, deels als gevolg van oorlogen en revoluties, meestal vanwege vernieuwingsdrang. Machtige romaanse kathedralen als de Dom van Utrecht, de Dom van Keulen, de Sint-Lambertuskathedraal in Luik, de Kathe-draal van Straatsburg en Westminster Abbey werden in de 13e, 14e of 15e eeuw vervangen door nóg imposantere gotische bouwwerken.

Zie ook

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Externe links/verwijzingen

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Bronnen

  • Benson, R.L. en Constable, G., red., Renaissance and Renewal in the Twelfth Century, 1982
  • Hartog, E. den, Romanesque Sculpture in Maastricht. Maastricht, 2002
  • Haskins, C.H., The Renaissance of the Twelfth Century, 1927

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Referenties

  1. vertaald uit: Charles Homer Haskins. The Renaissance of the Twelfth Century. Cambridge: Harvard University Press, 1927. (p. viii - introduction).

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Geraadpl. bron: nl.wikipedia.org/wiki/Renaissance_van_de_twaalfde_eeuw - 06-07-2022